Podróż do Krainy Lisa
Mój wyjazd na Bali był typowym wyjazdem turystycznym wraz z żoną i przyjaciółmi. W zasadzie w niezmienionym składzie podróżujemy od wielu lat. Jednak poza celami turystycznymi aż mnie korciło, aby dowiedzieć się czegoś więcej o Kopi Luwak niż tylko tyle, czego mógłbym się spodziewać jako turysta. Z bogatego doświadczenia związanego z kawą wiem, że w zasadzie nie da się pogodzić wyjazdu turystycznego z typowym wyjazdem, który można określić „Coffee Reaserch”. Miałem okazję być jako turysta w Meksyku czy na Kubie i kilku innych krajach, gdzie jest uprawiana kawa. Doznania turystyczne wręcz genialne, jednak doświadczenia kawowe w zasadzie żadne, które mogłyby zadowolić nawet w najmniejszym stopniu kogoś, dla kogo kawa to pasja i zawodowa profesja. Z takim sporym dylematem jechałem na Bali. Sytuacja o tyle była dla mnie irytująca, gdyż grupa „coffee specialist”, z którą podróżuję po plantacjach kawy, właśnie kilka miesięcy wcześniej jechała odwiedzać plantacje kawy na Javę i Bali. Jednak z przyczyn ograniczenia mojego budżetu, a także ograniczonych możliwości czasowych (w sumie oba wyjazdy to ponad 5 tygodni) musiałem zrezygnować z tego wyjazdu. Dwukrotny pobyt w krótkim okresie dokładnie w to samo miejsce nie miał szans na realizację. Cóż, moja grupa pojechała, wróciła pełna fantastycznych kawowych doświadczeń, a mnie został „wymarzony”, ale turystyczny wyjazd. Jednak nie poddałem się. Bardzo rzadko jakoś specjalnie przygotowuję się przed wyjazdem turystycznym. Tym razem poświęciłem bardzo dużo czasu na studiowanie topografii i specyfiki Bali.
Opłacało się. Dzięki swoim kontaktom nawiązałem kontakt z Safrudinem (szef Spieciality Coffee of Indonesia), któremu przedstawiłem swój plan – a polegał na tym, aby znaleźć kompetentnego w temacie kawy przewodnika po wyspie. Potem planowałem „urwać” się z wycieczki na 1-2 dni i tak też się stało. Otrzymałem kontakt do Wayana, z którym jeszcze przed wyjazdem mailowo ustaliliśmy ogólny plan, aby w najbardziej skondensowany sposób odwiedzić kilka plantacji oraz dowiedzieć się jak najwięcej o Kopi Luwak.
W Krainie Lisa. Kopi Luwak okiem turysty
Generalnie cała wyspa Bali jest naprawdę niewielka, ale w każdym zakamarku urocza. Wszelkie drogowe szlaki turystyczne są bardzo zatłoczone. Ciekawą sprawą podczas mojego pobytu był fakt, że wulkan Agung (najwyższa góra na Bali, 2995 m n.p.m.) wykazywał wyjątkowo dużą aktywność (350 wstrząsów w ciągu dnia), co powodowało realne zagrożenie erupcją.
Z tego powodu ewakuowano ponad 50 tys. ludzi z terenów bezpośredniego zagrożenia. Można na to spojrzeć jako ciekawostkę turystyczną „podszytą dreszczykiem emocji”, ale w tym regionie świata takie sygnały to ostrzeżenie przed wielkim zagrożeniem. Jak już coś złego dzieje się w naturze w Indonezji, to żartów nie ma. Kiedy byłem na Sumatrze w 2016 roku, miałem okazję zobaczyć efekt Tsunami z 2004 roku, gdzie w miejscowości Banda Aceh zginęło 160 tys. ludzi. Tylko w 2018 roku miało miejsce trzęsienie ziemi na wyspie Lomboc (wyspa obok Bali, ok. 70 ofiar), czy ostatnie tsunami na wyspie Sulawesi (zginęło prawie 100 osób i powstały gigantyczne zniszczenia). Na szczęście Agung tylko postraszył i na tym się skończyło.
Wulkan Agung
Podczas całej trasy na Bali oczywiście Kopi Luwak była zauważalna na reklamach prawie wszędzie. A to farma, a to sklep z kawą itp. Sami uczestnicy naszej grupy prawie z wypiekami na twarzy wypytywali p. przewodnik o tę kawę. Przewodniczka, zaprawiona w boju sypała informacjami, które chwilami ciężko było mi spokojnie słuchać. Bardziej polegało to na tym, aby przekazać zainteresowanym w zasadzie to co chcą usłyszeć, historie lekko „doprawione pikanterią” i mitem najdroższej kawy świata. Swoich znajomych prosiłem, aby nie wychylali się z tym, że co nieco wiem o kawie, ale niestety tak do końca się nie udało. Na naszej tygodniowej trasie odwiedziliśmy ok 5-6 miejsc, gdzie Kopi Luwak była prezentowana w ciekawy sposób. Jednak celem wszystkich wizyt w takich miejscach było, aby każdy turysta wyszedł z jak największymi zakupami. Dla przykładu opisze jedno z ciekawszych i fajniejszych miejsc.
Wizyta w BAS Bali Coffee Plantation
Cały obszar tego miejsca był dobrze zorganizowany z myślą o turystach – coś w rodzaju jednego, wielkiego ogrodu. Na końcu ścieżki do zwiedzania była kawiarnia do celebrowania picia kawy. Jednocześnie była wielkim tarasem, z którego rozciągał się naprawdę wspaniały widok na dolinę pokrytą z każdej strony bujną przyrodą w postaci lasu deszczowego. W samym ogrodzie były wszystkie drzewa owocowe typowe dla tego regionu, na czele z kawowcami i kakaowcami. W takim otoczeniu były zlokalizowane klatki, w których pojedynczo lub po kilka osobników były ulokowane zwierzęta określane jako Luwak (Cywety, Koty, Lisy itp.). Zwierzęta wyraźnie były znudzone i niezainteresowane turystami. Ponieważ to nie był okres zbiorów kawy, więc kawy, przynajmniej w tym miejscu, w postaci owoców po prostu nie było. Kilka rzędów dalej na drzewach znalazłem jakieś owoce (nawet nie wiem, co to było, ale podobne do naszej śliwki), kilka zerwałem i przez siatkę podałem zwierzakom. Ożyły natychmiast. W genialnie sprawny sposób wyjadły miąższ, oddzielając w pysku bardzo zwinnie pestkę i skórkę. Łatwo można było zauważyć, że miąższ im bardzo smakuje. Kilkadziesiąt zwierzaków miało różne umaszczenie, a całość była zorganizowana niczym mini zoo.
Luwak
Kolejnym etapem na ścieżce kawowej był punkt, gdzie bardzo znudzony pan palił kawę na palenisku mieszając ją patykiem. Obserwując jego pracę miałem wrażenie, że celem tego, co robi jest wyprodukowanie jak największego dymu. Na pewno nie miało to nic wspólnego z samymi ziarnami, które były totalnie okopcone i spalone na węgiel. Takie „czary mary” dla turysty.
Palona kawa
Oczywiście turyści robili sobie zdjęcia mieszając patykiem w kawie. Palenie Kopi Luwak zaliczone. Wszystkim się podobało i przyszedł czas na kawę. Z wielką przyjemnością i wewnętrznym rozbawieniem obserwowałem ekscytację całej ekipy. Sam się w to wkręciłem. Do wyboru było kilka kaw. Ceny to minimum 8$ za filiżankę, a były także kawy za 12$ za filiżankę. Tak czy inaczej, to prawie okazja, gdyż ceny filiżanki Kopi Luwak w kawiarniach w Europie czy USA kształtują się na poziomie od 35 nawet do 100$ za filiżankę. Wykorzystując więc tę okazję, „pojechałem po całości” – wziąłem najdroższy zestaw degustacyjny za 38$. Kopi Luwak przygotowano dla nas metodą „Siphon”. Jest ona bardzo stara, a jednak powszechnie praktykowana szczególnie w Japonii. Ta metoda jest także bardzo atrakcyjna dla oka, gdyż Klient ma okazję zobaczyć jak podgrzewana, a potem gotująca się woda przelewa się w szklanym naczyniu przez kawę i w bardzo atrakcyjny sposób staje się naparem kawowym.
Parzenie kawy metodą „Siphon”
„Siphon” i Kopi Luwak
Cała ceremonia parzenia była naprawdę ciekawa. Z punktu edukacji i propagowania picia kawy, oceniam ją naprawdę dobrze. Gorzej z zawartością tego, co było w filiżance. Na moje delikatne pytanie, czy to arabika czy robusta, odpowiedź zawsze była ta sama – Kopi Luwac. Adresaci mojego pytania z wielkim samozadowoleniem odpowiadali, kompletnie nie wiedząc, o co pytam. Dalej w to nie brnąłem. Same ziarna były suche, niektóre jasno palone, niektóre wręcz czarne – wyraźnie widać, że kawa była palona na „czuja”.
Upalona Kopi Luwak
Różnice w smaku kawy głównie polegały na dodatkach, na pewno nie na odmianie samych ziaren czy innych aspektach, które zwykle powodują różnice w smaku. Sam smak kawy, które piłem, był do bólu płaski, wręcz prosty, z prymitywną goryczą – żadnych walorów, które można uznać za jakąś specjalną charakterystykę smakową. Kwasowość, jako szlachetna cecha kawy dobrej jakości, tu praktycznie była nie wyczuwalna. W najprostszy sposób porównałbym je do smaku zwietrzałej kawy.
Gdybym miał wycenić „value for the money”, to o ile miałbym się napić tej kawy jeszcze raz, to miałbym duży problem. W zasadzie nie chciałbym się napić po raz kolejny Kopi Luwak, a jeżeli już to miałoby się zdarzyć, to nie chciałbym zapłacić więcej niż 5% tego, co było w cenniku. Z racji mojej profesji z pewnością miałem inne podejście do sprawy niż cała grupa turystów. Pomimo że nie widziałem jakiegoś oszałamiającego zachwytu u uczestników wycieczki wypitymi kawami, nikt nie narzekał – każdy był zadowolony, gdyż miał szansę stać się mini ekspertem od Kopi Luwak.
Podczas tej i innych podobnych wizyt w tego typu miejscach po części zrozumiałem, na czym polega komercyjny fenomen tej kawy. Ludzie mogli się napić czegoś, co w ich przekonaniu jest „oryginałem” najdroższej kawy na świecie za całkiem normalne pieniądze i to w miejscu pochodzenia. W Polsce już można by mieć wątpliwości, czy za takie pieniądze to na pewno będzie Kopi Luwak. Na Bali tych wątpliwości nie zauważyłem. W wielu miejscach próbowałem zagadać z „lokalsami”, aby czegoś więcej dowiedzieć się o Kopi Luwak, gdzie jest uprawiana itp. Niestety, jedyne, co z reguły otrzymywałem, to piękny uśmiech i niczym niezachwiana wiara, że „Kopi Luwak is the best”.
W drugiej części będzie o Kopi Luwak okiem specjalisty, czyli o tym, czego turysta nie zobaczy i nie poczuje będąc na Bali (subiektywna ocena i podsumowanie).
Autorem publikacji jest Marek Robacha – Dyrektor Sprzedaży w firmie Primulator, zajmującej czołowe miejsce w sprzedaży i serwisie profesjonalnych urządzeń gastronomicznych m.in. dla sektora HoReCa.
