Jak zapewnić dostępność cyfrową stron internetowych? Jakie wnioski z obserwacji działalności placówek akademickich mogą przydać się firmom z branży HoReCa? Raporty NIK[1] i inne analizy tego typu pokazują ile pracy stoi przed instytucjami, firmami, ale też całym społeczeństwem. Warto mówić o dobrych praktykach i wyciągać wnioski z codziennych doświadczeń.
W teorii dostępność cyfrowa wydaje się prosta. W rzeczywistości należy brać pod uwagę wiele różnych czynników. Przydatne mogą okazać się np. poniższe obserwacje ekspertów. Dotyczą one głównie środowiska akademickiego, ale wiele z nich można wykorzystać w różnych dziedzinach życia i biznesu (w tym w hotelach i restauracjach).
- Wyjść poza schemat
Edyta Alinowska, Pełnomocnik ds. Osób Niepełnosprawnych na Politechnice Lubelskiej zwraca uwagę na fakt, że istnieje wiele rodzajów niepełnosprawności, które nie są dostrzegane na co dzień:– Do barier, które napotykają niepełnosprawni studenci należą m.in. bariery społeczne, z czym nierozerwalnie wiąże się stosunek ludzi sprawnych do osób niepełnosprawnych. Należy tutaj także zaznaczyć rolę stereotypowego myślenia na temat osób niepełnosprawnych. Niepełnosprawność od zawsze jest kojarzona z ograniczeniami fizycznymi – podkreśla Edyta Alinowska. – Jednak wśród nas jest dużo innych osób niepełnosprawnych, którzy na pierwszy rzut oka wyglądają na zupełnie zdrowych. To osoby po przebytej chorobie nowotworowej, cukrzycy, z wadami narządów wewnętrznych czy np. osoby z problemami psychicznymi, których obecnie jest coraz więcej – dodaje Pełnomocnik ds. Osób Niepełnosprawnych na Politechnice Lubelskiej.
- Dostrzec indywidualne potrzeby
Jak podkreśla dr Katarzyna Lis, Pełnomocnik Rektora ds. Osób Niepełnosprawnych na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu wiele osób pełnosprawnych nie zdaje sobie sprawy z potrzeb osób niepełnosprawnych. Potrzeby te są zindywidualizowane: – W samym tylko „obszarze” osób niedowidzących istnieją różne stopnie i rodzaje niepełnosprawności. Zdarza się, że student nie dostrzega kontrastu podczas, gdy inny widzi lepiej w przyciemnionym świetle. Osoba, która straciła wzrok jako dziecko i przez całe życie uczyła się Braille’a, będzie potrafiła czytać za pomocą tych znaków. Osoba dorosła może mieć z tym większy problem. Rozwiązania, które są tworzone dla osób niepełnosprawnych na uczelniach powinny iść więc w kierunku bardzo dużego zindywidualizowania – podkreśla dr Katarzyna Lis.
- Konsultować i szkolić się
Jak dodaje dr Katarzyna Lis z Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznania celem tworzenia rozwiązań uwzględniających potrzeby osób z różnymi niepełnosprawnościami nie powinno być tworzenie kolejnych barier. Kiedy poznańska uczelnia przygotowywała nowe znaki dla osób niepełnosprawnych, ich rozmieszczeniem zajmował się niepełnosprawny pracownik. Pozwoliło to na niepopełnienie błędu.
Biuro ds. Osób Niepełnosprawnych regularnie organizuje też szkolenia dla pracowników naukowych czy administracji uczelni (ostatnio m.in. z metod działania z osobami, które mogą mieć problemy psychiczne): – Wszyscy powinniśmy nieustannie się szkolić, by poszerzać swoją wiedzę na temat niepełnosprawności i nowoczesnych rozwiązań wspomagających osoby z niepełnosprawnościami. Nawet, jeżeli coś istnieje i wydaje się „ładne dla oka”, ale nie jest odpowiednio oznaczone i zakomunikowane, ciężko, by zostało to wykorzystane przez niepełnosprawnych studentów – zwraca uwagę dr Katarzyna Lis, Pełnomocnik Rektora ds. Osób Niepełnosprawnych na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu.
- Obserwować i profilować
Eksperci zalecają, by tworząc rozwiązania cyfrowe, uwzględniać różne obserwacje i wytyczne: – Coraz więcej dostawców oprogramowania, aplikacji mobilnych oraz uczelni dostrzega indywidualne potrzeby niepełnosprawnych użytkowników. Jeśli dana uczelnia wdraża innowację, która sprawdza się w praktyce i rzeczywiście ułatwia dostępność cyfrową różnym grupom niepełnosprawnych studentów, za jej przykładem idą kolejne uniwersytety. By tak się działo, dana innowacja musi być jednak dopasowana do indywidualnych potrzeb użytkowników, czyli opierać się na wynikach odpowiednich badań i być na bieżąco modyfikowana – podkreśla Żaneta Biedroń, konsultant w firmie Kalasoft. Dodaje ona również: – Tworzenie np. responsywnych wersji e-systemów uczelni, które są zgodne z wymogami WCAG 2.0 to relatywnie czasochłonne zadanie. Testowanie każdego elementu strony w trzech stopniach kontrastu czy możliwości obsługi systemu na komputerze bez myszki (za pomocą tabulatora) zajmuje więcej czasu niż testowanie „tradycyjnych” rozwiązań – przyznaje Żaneta Biedroń.
- Zmieniać się na lepsze
Przykładów rozwiązań cyfrowych, które już teraz mogą ułatwiać życie niepełnosprawnym jest wiele (np. czytniki ekranu, które pomagają osobom niewidomym i słabo widzącym przeglądać strony internetowe czy inne cyfrowe treści). Wzorów do naśladowania nie brakuje też w branży HoReCa. Booking.com oferuje możliwość rezerwacji hoteli z udogodnieniami dla osób niepełnosprawnych[2]. Wśród popularnych miast z tego typu obiektami są: Rzym, Paryż i Kuala Lumpur. Istnieją także inne portale i firmy, które pomagają planować urlop „bez ograniczeń”.
By opracowywane projekty i wdrażane rozwiązania były jednak skuteczne, wszyscy powinniśmy patrzeć na problem dostępności cyfrowej szerzej. Konieczne jest zmiana sposobu myślenia o odbiorcach i uwzględnienia w nich potrzeb osób niepełnosprawnych. Inaczej bariery (czy to architektoniczne, czy cyfrowe) będą niwelowane tylko w niewielkim stopniu albo będą tworzyć nowe problemy.
Opracowanie własne na podstawie opinii ekspertów:
– dr Katarzyny Lis, Pełnomocnika Rektora ds. Osób Niepełnosprawnych na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu,
– Edyty Alinowskiej, Pełnomocnika ds. Osób Niepełnosprawnych na Politechnice Lubelskiej,
– Żanety Biedroń, konsultanta w firmie Kalasoft.
[1] M.in. raport NIK z 2018r.: https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/droga-do-nauki-bez-barier.html
[2] Zestawienie z dnia 25.06.2019r. na podstawie https://www.booking.com/accessible-traveling/index.pl.html?aid=397594;label=gog235jc-1DCAEY9gcoggI46AdIM1gDaLYBiAEBmAEeuAEXyAEM2AED6AEBiAIBqAIDuAKg_sboBcACAQ;sid=576ddbae9e65b11edd381f8961fb5e28;keep_landing=1&sb_price_type=total&
