Zatrudnianie osób niepełnosprawnych w hotelu lub w restauracji

W Polsce na 2,5 mln osób niepełnosprawnych pracę posiada tylko co piąta osoba. Obrazuje to, jak duża liczba osób niepełnosprawnych jest bezrobotna, przy czym znacząca ich większość mogłaby wykonywać określone prace w restauracji lub hotelu. Jakich formalności należy dopełnić, aby zatrudnić osobę niepełnosprawną? Jakie wiążą się z tym korzyści dla pracodawcy? Czy zatrudniona osoba niepełnosprawna ma dodatkowe uprawnienia lub ograniczenia z punktu widzenia prawa pracy? Odpowiedzi na te pytania przedstawiamy poniżej.

Opisywane poniżej uwagi dotyczą jedynie zatrudnienia osoby niepełnosprawnej na podstawie umowy o pracę. W przypadku zatrudnienia takiej osoby na podstawie umowy zlecenia lub o dzieło, pracodawcy oraz pracownikowi nie przysługują opisywane uprawnienia.

Jak zatrudnić osobę niepełnosprawną?

Obecnie zatrudnienia osób niepełnosprawnych dokonuje się na podstawie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Osoba niepełnosprawna musi posiadać wydane orzeczenie przez powiatowy lub wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności lub orzeczenie lekarza orzecznika ZUS. Nie można jednak zatrudnić osoby, która nie będzie miała zgody na wykonywanie pracy wydanej przez lekarza medycyny pracy, można zatrudnić pracownika jedynie na stanowisku ze wskazaniami zawartymi w orzeczeniu lekarza orzecznika.

Osobę niepełnosprawną wlicza się do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych od dnia przedstawienia pracodawcy orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność. Wliczenie pracownika do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych jest konieczne do otrzymania przez pracownika szczególnych uprawnień na przykład w zakresie dodatkowego urlopu wypoczynkowego. Pozwoli to również pracodawcy na uzyskanie korzyści wynikających z zatrudnienia osoby niepełnosprawnej, o czym piszemy w kolejnym punkcie.

Obowiązki pracodawcy

W związku z zatrudnieniem osób niepełnosprawnych pracodawca musi pamiętać o szczególnych warunkach wykonywania pracy przez taką osobę oraz uprawnieniach, które ma pracownik będący osobą niepełnosprawną:

1. Osoba niepełnosprawna nie może pracować dłużej niż 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo. Czas pracy osoby niepełnosprawnej w stopniu umiarkowanym lub znacznym nie może przekraczać 7 godzin dziennie i 35 godzin tygodniowo.
2. Osoba niepełnosprawna nie może być zatrudniona w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych oraz ma prawo do dodatkowej przerwy w pracy na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek. Czas przerwy wynosi 15 minut i jest wliczany do czasu pracy. Wymiar czasu pracy dla osób niepełnosprawnych oraz zakaz zatrudniania w porze nocnej i godzinach nadliczbowych nie ma zastosowania w przypadku osób zatrudnionych przy pilnowaniu oraz na wniosek osoby zatrudnionej, jeżeli lekarz przeprowadzający badania pracowników lub lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą wyrazi na to zgodę.
3. Osobie ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Prawo do urlopu dodatkowego osoba niepełnosprawna uzyskuje po przepracowaniu roku od dnia zaliczenia jej do jednego ze stopni niepełnosprawności. Urlop ten nie przysługuje osobie uprawnionej do urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych lub do urlopu dodatkowego na podstawie innych przepisów – jeżeli jego wymiar przekracza 10 dni roboczych.
4. Osoby posiadające orzeczenie o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności mają prawo do zwolnienia z pracy z zachowaniem wynagrodzenia na czas wykonywania specjalistycznych badań, zabiegów leczniczych lub usprawniających, a także w celu zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy, jeśli czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy. Wynagrodzenie za czas zwolnień, o których mowa powyżej oblicza się jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy.
5. Pracownicy z umiarkowanym i znacznym stopniem niepełnosprawności mogą skorzystać do 21 dni zwolnienia od pracy w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym, ale nie częściej niż raz w roku.

Korzyści dla pracodawcy

W związku z zatrudnieniem osób niepełnosprawnych istnieje również wiele korzyści dla pracodawcy, które przynoszą wymierne korzyści finansowe. Pracodawca może otrzymać dofinansowanie wynagrodzeń pracownia nawet w kwocie 1800 zł miesięcznie, a także zwrot kosztów wyposażenia stanowiska pracy (nawet 15-krotność przeciętnego wynagrodzenia). Wspomniane korzyści dotyczą:

1. dofinansowania wynagrodzeń zatrudnionych osób niepełnosprawnych. Takie dofinansowanie przysługuje:

• pracodawcy prowadzącemu zakład pracy chronionej;
• pracodawcy zatrudniającemu co najmniej 25 pracowników i osiągającemu wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości co najmniej 6%;
• pracodawcy zatrudniającemu mniej niż 25 pracowników.

Dofinansowanie jest możliwe jedynie, gdy pracodawca nie ma zaległych zobowiązań wobec PFRON. Jest ono wypłacane co miesiąc w kwocie od 450-1800 zł- w zależności od rodzaju niepełnosprawności zatrudnianej osoby. W przypadku, gdy pracownik zatrudniony jest na część etatu kwoty te należy przeliczyć proporcjonalnie do części etatu, jaką pracownik przepracował w danym miesiącu, np. jeśli pracownik o znacznym stopniu niepełnosprawności jest zatrudniony na 1/2 etatu, to pracodawca dostanie na niego 900 zł dofinansowania.

Dofinansowanie nie przysługuje za zatrudnienie niepełnosprawnego pracownika, jeżeli:

• są zatrudnieni na umowy cywilnoprawne (np. umowa o dzieło, umowa zlecenie),
• posiadają lekki lub umiarkowany stopień niepełnosprawności i mają ustalone prawo do emerytury,
• są zatrudnieni w formie przewidującej wypłatę ich wynagrodzeń ze środków publicznych (jeśli część wynagrodzenia jest wypłacana ze środków publicznych, dofinansowanie może być wypłacane tylko do pozostałej części wynagrodzenia).

2. zwrotu kosztów wyposażenia stanowiska pracy- pracodawca, który przez co najmniej 36 miesięcy zatrudni osobę niepełnosprawną zarejestrowaną w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotną albo poszukującą pracy, może otrzymać ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych- PFRON- zwrot kosztów wyposażenia stanowiska pracy. W celu uzyskania środków należy złożyć odpowiedni wniosek. Maksymalna wysokość zwrotu kosztów wynosi 15-krotność przeciętnego wynagrodzenia.
3. zwrotu dodatkowych kosztów- pracodawca, który przez okres co najmniej 36 miesięcy zatrudni osoby niepełnosprawne może otrzymać ze środków PFRON zwrot kosztów:

1. adaptacji pomieszczeń zakładu pracy do potrzeb osób niepełnosprawnych;
2. adaptacji lub nabycia urządzeń ułatwiających osobie niepełnosprawnej wykonywanie pracy lub funkcjonowanie w pracy;
3. zakupu i autoryzacji oprogramowania na użytek pracowników niepełnosprawnych oraz urządzeń technologii wspomagających lub przystosowanych do potrzeb wynikających z ich niepełnosprawności;
4. rozpoznania przez służby medycyny pracy potrzeb, o których mowa w powyższych punktach.

Zwrot kosztów dotyczy osób niepełnosprawnych bezrobotnych lub poszukujących pracy, a także osób pozostających w zatrudnieniu u pracodawcy występującego o zwrot kosztów. Jedynym wyjątkiem jest sytuacja, gdy przyczyną powstania niepełnosprawności w okresie zatrudnienia u tego pracodawcy było zawinione przez pracodawcę lub przez pracownika naruszenie przepisów, w tym przepisów prawa pracy. Zwrot kosztów nie może przekraczać dwudziestokrotnego przeciętnego wynagrodzenia za każde przystosowane stanowisko pracy.

4. ulg we wpłatach na PFRON- pracodawcy, którzy nie osiągają odpowiednich wskaźników zatrudnienia osób niepełnosprawnych (co najmniej 6%), muszą dokonywać obowiązkowych wpłat na PFRON. Pracodawcy zatrudniający więcej niż 6% niepełnosprawnych zostają zwolnieni z tego obowiązku.
5. refundacja przez PFRON szkoleń zatrudnionych osób niepełnosprawnych.
6. zwrotu kosztów zatrudnienia i szkolenia pracownika wspomagającego- osoba taka może pomagać w zakresie czynności ułatwiających komunikowanie się z otoczeniem, niemożliwych lub trudnych do samodzielnego wykonania przez pracownika niepełnosprawnego na stanowisku pracy.

Z zatrudnienia osób niepełnosprawnych wynika dla pracodawcy wiele korzyści, które mogą w znacznym zakresie pokryć koszty zatrudnienia niepełnosprawnego pracownika. Często pracodawca wybierając spośród kilku kandydatów, decyduje się na osobę niepełnosprawną, gdyż dzięki opisanym powyżej środkom zmniejsza koszty utrzymania pracownika na danym stanowisku.